Opnieuw leren lopen met een exoskelet

Een exoskelet waar mensen zonder loopfunctie weer mee kunnen lopen. Het klinkt als een uitvinding uit de toekomst, maar niets is minder waar. Noël Keijsers van de Maartenskliniek en Radboudumc in Nijmegen is al drie jaar bezig met onderzoek naar deze bijzondere innovatie.

Van lomp apparaat naar wearable

Het exoskelet bestaat al langer, maar niet in de innovatieve vorm die we nu zien. Volgens Noël zijn exoskeletten van oudsher grote en lompe apparaten met een loopband eronder, die mensen met bijvoorbeeld een incomplete dwarslaesie of beroerte helpen om opnieuw te leren lopen. “Door de laatste technische ontwikkelingen zijn nu nieuwe soorten exoskeletten mogelijk. Die noemen we wearables, want mensen kunnen ze echt aandoen.” Het moderne exoskelet is een mechanisch systeem dat je rondom je heupen, knieën en enkels bevestigd. De beweging van je benen wordt dan overgenomen door het apparaat.

Pittige klus

Je benen laten bewegen door een apparaat: dat klinkt heel simpel, maar dat valt in de praktijk toch een beetje tegen. Bij de Maartenskliniek is net een onderzoek afgerond naar gebruikers van deze exoskeletten. Noël: “We kwamen er al snel achter dat het leren lopen met een exoskelet niet gemakkelijk is. Het is belangrijk om te realiseren dat veel van deze mensen geen enkel gevoel in hun benen hebben, wat lopen heel lastig maakt. Met behulp van krukken kunnen zij hun balans houden en vallen ze niet om.” Het ziekenhuis werkt met 24 trainingssessies verdeeld over  een periode van 8 weken. Na het doorlopen van de training krijgen deelnemers een ‘rijexamen’. “Ze moeten dan laten zien dat ze zelfstandig kunnen starten en stoppen, maar ook een slalom kunnen maken en over drempels heen kunnen stappen.” Die training is best pittig, blijkt wanneer van de 25 deelnemers maar 14 slagen voor het examen. “Dat was voor ons wel een goede les. Je kunt niet zomaar beginnen met het lopen in een exoskelet, zo simpel ligt het gewoon niet.”

Normaal oogcontact maken

Noël ziet wel hele mooie toepassingen voor de draagbare exoskeletten. Naast het opnieuw leren lopen zoals vroeger ook al in ziekenhuizen gebeurde, zijn er nieuwe mogelijkheden bijgekomen. “Het scheelt heel veel dat mensen het exoskelet nu gewoon aan kunnen doen. Het skelet kan nu gebruikt worden als een soort trainingsapparaat. Iemand met een volledige dwarslaesie kan er veel baat bij hebben om de beenspieren af en toe toch te laten bewegen.” Volgens Noël scheelt dat vooral in de secundaire klachten, zoals rugpijn vanwege het vele zitten in de rolstoel. Maar dat is niet alles. “Het dagelijks gebruik van een rolstoel brengt een probleem met zich mee dat mensen vaak vergeten: je ooghoogte is opeens heel anders. We horen vaak van mensen dat ze normaal oogcontact maken missen. Met een exoskelet kan je rechtop staan en mensen weer gewoon aankijken.” Uit het onderzoek bleek ook dat een wandeling door het park met bekenden erg wordt gemist. “Met enige training is dat met een exoskelet weer een mogelijkheid.”

Een exoskelet dat je aantrekt als een broek

Een derde toepassing van deze nieuwe exoskeletten ligt wat verder in de toekomst. “Bij een exoskelet wordt vaak meteen gedacht aan het vervangen van de rolstoel, maar zo ver zijn we echt nog niet.” Gebruikers zouden het liefst een exoskelet zien dat zij als een broek kunnen aantrekken. “Dan hebben we het over soft robotics, waarbij de materialen in de broek verwerkt zijn én kracht kunnen leveren. Dat is echt nog ver in de toekomst.” In de minder verre toekomst ziet Noël wel nieuwe innovaties om de hoek komen. “Er wordt bijvoorbeeld nu al gekeken naar de toevoeging van enkelstabiliteit. Je kunt dan met het skelet gewoon rechtop staan zonder krukken te gebruiken. Ik denk ook dat het mogelijk moet zijn om de stapbreedte en -lengte op slimme manieren aan te passen, waardoor gebruikers de krukken uiteindelijk helemaal thuis kunnen laten.”