Eusebiuskerk Arnhem wil duurzaamste kerk van Nederland worden

Een kerk met een inhoud van 35.000 m³ verwarmen is nogal een opgave. Zeker als je dat duurzaam wil doen. Bouwmanager Peter Koelewijn van de Eusebiuskerk in Arnhem vertelt hoe ze met groene waterstof de duurzaamste kerk van Nederland willen worden. 

Duurzame zoektocht

De Eusebiuskerk is al lange tijd bezig met verduurzamen. Sterker nog, de kerk wil de duurzaamste kerk van Nederland worden. Bouwmanager Peter Koelewijn vertelt: “We hebben de cv-ketels al weggehaald en een aansluiting op het stadswarmtenet aangevraagd. We gebruiken dus al 40% minder gas, maar we willen uiteindelijk helemaal van het aardgas af. Dus zijn we verder gaan zoeken.” Het isoleren van de buitenkant van de kerk bleek nauwelijks haalbaar. Koelewijn: “De kerk is een Rijksmonument, dus dat maakt aanpassingen aan de buitenkant lastig. Het isoleren van het glas in lood had een terugverdientijd van 70 jaar. Dat plan hebben we maar meteen verworpen.”

Waterstofkerk

De oplossing vond Koelewijn tijdens het Energy Café in Arnhem. Na een presentatie over de verduurzaming van de kerk kwam Koelewijn in gesprek met HyMatters, een bedrijf dat gespecialiseerd is in groene waterstof. Volgens HyMatters zouden de heaters in de kerk prima op waterstof kunnen draaien. Daardoor heeft de kerk geen aardgas meer nodig. Samen met gemeente Arnhem, Dekra, HAN en SEECE startte HyMatters een pilot. Er werden verschillende scenario’s uitgezocht om de Eusebiuskerk stapje voor stapje om te laten schakelen naar groene waterstof.

Zorgen over orgel

Heaters die goed werken én geen gebruik maken van fossiele brandstoffen, dat klinkt als een prachtige oplossing. Toch waren er in eerste instantie wat zorgen bij de kerk. Bijvoorbeeld over de waterdamp die ontstaat bij de verbranding van waterstof. “We dachten dat een hogere luchtvochtigheid niet goed zou zijn voor het monumentale orgel in de kerk. Maar al snel bleek uit de pilot dat dit geen enkel probleem zou zijn.” Ook werd de buurt al vroeg bij het project betrokken. “Er wordt soms wat angstig gereageerd op het gebruik van waterstof. Mensen zijn bang voor ontploffingsgevaar. Gelukkig bleek al snel dat die angst hier niet leeft, het overleg met de buurt ging heel voorspoedig.”

Grote plannen

De Eubesiuskerk heeft de eerste stappen al gezet, maar heeft nog grotere plannen. “We hebben alle benodigde meetapparatuur in de kerk aangebracht. Zo kunnen we heel nauwkeurig bijhouden hoe het omschakelen naar waterstof gaat en of het in de praktijk ook werkt. Ook de bouwvergunning is aangevraagd.” De overstap op waterstof alleen is voor de kerk niet genoeg. “In 2025 willen we met de kerk helemaal geen fossiele brandstoffen meer gebruiken. Daarnaast willen we er ook voor zorgen dat we onze CO2-uitstoot met 100 procent verlagen.” Na de pilot is het nu tijd voor een eerste testfase, die in drie jaar moet worden afgerond. Op dit moment gaat de kerk werken met waterstof uit flessen, maar als de test succesvol blijkt, zijn er ook andere opties. “De kerk kan zelf waterstof gaan produceren, of zich aansluiten bij een groter collectief. Die knoop zullen we voor het eind van de test moeten doorhakken.”

Andere duurzame kerken

De Eusebiuskerk is de enige kerk in Nederland die op dit moment bezig is met verduurzaming in de vorm van groene waterstof. Er is dan ook veel aandacht voor het proces. Zo is de kerk al eens besproken bij RTL Z. De Rijksdienst Cultureel Erfgoed kijkt vol interesse mee en ook het Groot Kerkenoverleg is geïnteresseerd. Op de vraag of andere kerken in Nederland nu ook eenvoudig kunnen overstappen, reageert Koelewijn heel praktisch: “Het verduurzamen van zo’n enorme ruimte is geen eenvoudige klus. Dat is maatwerk. Ik ben bang dat er geen algemene succesformule bestaat, maar wij delen met de Eusebiuskerk wel al onze kennis om maatwerk op andere plekken mogelijk te maken.”