“Elke dag een beetje beter is niet meer goed genoeg”

De energietransitie is in volle gang en daardoor groeit de vraag naar elektriciteit enorm hard. Ook zijn er steeds meer mensen die via bijvoorbeeld zonnepanelen elektriciteit terugleveren aan het elektriciteitsnet. Al die stroom moeten we vervoeren, met als gevolg dat het net op steeds meer plekken vol raakt. 

Volgens Maartje Brans, directeur Innovatie bij Alliander, slaagt de energietransitie niet vanzelf. “De aanpak moet fundamenteel anders en daar moeten we voor innoveren. Nu meer dan ooit. Zonder nieuwe manieren van werken, haalt Nederland de doelstellingen niet.”
Van oudsher was de belangrijkste doelstelling van Alliander heel eenvoudig: zo min mogelijk storingsminuten. Zo blijven overal de lichten branden en is het binnen lekker warm. Maar dat staat door de energietransitie steeds meer onder druk. Maartje legt het uit: “De enorme schaal waarop Nederland overstapt op elektriciteit, levert grote capaciteitsproblemen voor het elektriciteitsnet. We kunnen de vraag niet meer bijbenen. Het opladen van een elektrische auto kost bijvoorbeeld net zoveel energie als de elektriciteitsvoorziening voor 5-10 huizen op één dag.”

De wereld rond in kabels
Hoe los je dat dan op als netwerkbedrijf? Dat is een optelsom van verschillende oplossingen, volgens Maartje. “We moeten als netbeheerders 100.000 kilometer aan extra kabels leggen. Dat is ongeveer 2,5 keer de wereld rond. Daarnaast moeten er 50.000 nieuwe transformatorhuisjes gebouwd worden om het grotere net te ondersteunen. Dat zijn allemaal enorme opgaves”

Bouwen, bouwen, bouwen dus. Maar de afdeling Innovatie van Alliander richt zich op veel meer dan dat. “Zo doen we bijvoorbeeld ook onderzoek naar het net dat er nu ligt. We willen natuurlijk niet dat het licht uitvalt, maar wanneer kan het mis gaan? Dat onderzoeken we nu. Heeft dat bijvoorbeeld te maken met de temperatuur van de kabels? En betekent dat dat we in de winter meer elektriciteit door de kabels kunnen vervoeren omdat het dan kouder is?”

Met dit soort vraagstukken wil Alliander het bestaande elektriciteitsnet beter benutten. “Zowel voor het middenspanningsnet als het laagspanningsnetnet liggen er kansen. Dan hebben we wel nog wat hulp nodig van de wetgeving”, vertelt Maartje. “Als bedrijven nu een contract afsluiten, zijn wij verplicht de volledige omvang van die aansluiting te reserveren, terwijl veel bedrijven maar een paar keer per jaar piekbelasting hebben. De rest van het jaar gebruiken ze de helft of minder. Als we overschakelen naar flexibele contracten en die piekbelastingen kunnen verminderen, is er opeens veel meer mogelijk.”

Remmen of versnellen?
Waarom is innoveren voor Alliander dan zo belangrijk? Dat is heel simpel, volgens Maartje. “We willen graag zoveel mogelijk bijdragen om de energietransitie te versnellen. Om grote stappen te kunnen zetten, moet je innoveren. We moeten sneller innoveren, sneller realiseren en sneller opschalen om de snelgroeiende vraag te kunnen bijbenen.”

Het Nederlandse net is op dit moment top-down ingericht: van grote energie-opwekkers naar gebruikers. “Ik verwacht dat dat gaat veranderen. Gebruikers zijn al lang niet meer alleen gebruikers. Mensen en bedrijven wekken tegenwoordig ook zelf stroom op met bijvoorbeeld hun zonnepanelen of met windmolens en we hopen dat binnenkort opslag ook op grote schaal mogelijk wordt.”

Hoe moet het dan wel? Bottom-up, als het aan Maartje ligt. “Waarom maken we van de gebruiker niet de basis? Eerst gebruik je de energie die je zelf opgewekt en opgeslagen hebt. Heb je dan nog een overschot? Dan lever je niet terug aan het elektriciteitsnet, maar aan woningen en bedrijven in de buurt. Is er dan nog steeds lokaal een overschot, dan gaan we pas terugleveren aan het net en de stroom naar andere regio’s transporteren.”

Niet alles zelf doen
Op dit moment is Alliander bezig met het opschalen van de inspanningen op het gebied van innovatie, maar het bedrijf beseft ook heel goed dat je niet alles zelf moet doen. “Buiten Alliander zijn er zo veel innovators en specialisten die ons kunnen helpen. Zo leren wij bijvoorbeeld van partijen die actief zijn in beeldherkenning voor woningcorporaties, verzekeraars en onderzoek. Je gebruikt dan AI om elementen in afbeeldingen te herkennen. We bekijken nu hoe we dit binnen Alliander zelf kunnen toepassen, bijvoorbeeld om in te schatten welke werkzaamheden ergens nodig zijn. Een mooie innovatie, die uit een compleet andere sector komt.”

Volgens Maartje is Arnhem echt een toplocatie. “Er is hier zo veel kennis beschikbaar over de energietransitie. Samen realiseren we niet alleen de doelen voor 2030, maar hebben we ook de kans om steeds snel te reageren op de nieuwste ontwikkelingen. Want kansen moet je pakken!”

Zie jij een samenwerking met Alliander wel zitten? Of ben je benieuwd naar vacatures bij de netbeheerder? Kijk dan vooral even op de website!

Dit interview is gepubliceerd in samenwerking met Letterdesk