‘Betrek kwetsbare groepen bij innovaties in de gezondheidszorg’

Professor Pim Assendelft van het Radboudumc is expert op het gebied van preventieve zorg. Vanuit het Nijmeegse medisch centrum ziet hij dat die zorg door corona nóg belangrijker is geworden, zeker voor kwetsbare groepen. Technologische innovaties bieden daarvoor belangrijke kansen, maar dan moeten de ontwikkelingen wel toegankelijk worden voor die kwetsbare groepen. 

Levensstijl als medicijn

Preventieve gezondheidszorg is ontzettend belangrijk, vindt hoogleraar Preventie in de zorg Pim Assendelft, die een achtergrond als huisarts heeft. “Het heeft twee doelen. Natuurlijk wil je ervoor zorgen dat je ernstige ziektes in een zo vroeg mogelijk stadium op het spoor komt. Dat noemen we vroegdetectie. Denk aan screenings voor kanker, of het meten van de bloeddruk.” Daarnaast proberen artsen steeds vaker de levensstijl van patiënten in te zetten, als ‘medicijn’. “Vroeger kreeg je als diabetespatiënt direct een pil. Nu bekijken we hoe je gezonder kan leven, waardoor je minder klachten hebt.” Die levensstijl blijkt vaak de sleutel te zijn. “Chronische aandoeningen hebben meestal dezelfde oorzaak: een ongezonde levensstijl. Mensen eten ongezond, bewegen en slapen te weinig, drinken teveel alcohol, roken en hebben veel stress. Die optelsom bezorgt mensen last.” Daarbij kan het aanpassen van je levensstijl heel snel tot verbetering leiden. “Diabetespatiënten kunnen soms na een half jaar al minderen met medicatie als ze voldoende afvallen en bewegen. Rokers die stoppen, hebben na een jaar al veel minder kans op een infarct”, aldus de hoogleraar.

Corona legt zwakke plekken bloot

Dat onze levensstijl een maatschappelijk probleem is, wordt door corona pijnlijk duidelijk. “Preventieve zorg is nu nóg belangrijker. Veel mensen die op de IC liggen vanwege corona, hebben overgewicht. En door de lockdown krijgen meer mensen last van mentale problemen.” Volgens Pim moeten we met zijn allen aan een gezonde basis werken. Niet alleen lichamelijk, maar ook mentaal. “We hebben een stevige wake up call gekregen met deze crisis. De levensstijl van mensen is ontzettend belangrijk en met goede preventieve zorg kunnen we veel eerder ingrijpen.”

Grote onderliggende problemen

Toch vinden patiënten het meestal niet gemakkelijk om hun levensstijl aan te passen. Dat komt omdat er in veel gevallen nog diepere, maatschappelijke problemen onder liggen. “Ziektes clusteren zich vaak, en dat is geen toeval. Mensen met een ongezonde levensstijl hebben meestal last van dezelfde onderliggende problemen. Denk aan geldproblemen, huisvesting of problemen in de opvoeding. Daar komt nog bij dat deze kwetsbare groep vaak ook nog lager opgeleid is.” Dit kan leiden tot moeilijke gesprekken tussen artsen en patiënten. “Wanneer een diabetespatiënt niet weet wat een bloedsuikerspiegel is, wordt het heel lastig om die persoon te helpen.”

Technologie maakt gezondheidszorg toegankelijker

De oplossing? Kwetsbare groepen moeten meer aandacht krijgen in preventieve gezondheidszorg. En de technologie kan daarbij helpen, stelt Pim. “Technologie speelt een grote rol in de gezondheidszorg, maar kwetsbare groepen worden nog niet voldoende betrokken. Als jij een app maakt voor een bepaalde groep mensen, moet je ze wel spreken! Je moet weten wat hun behoeftes zijn en hoe je ze het best kunt ondersteunen. Dat gebeurt nu nog te weinig.” Volgens Pim kan technologie een mooie rol spelen in het toegankelijker maken van de zorg. Iemand met problemen moet namelijk passende zorg krijgen. “Je moet weten welke factoren de levensstijl van een patiënt beïnvloeden. Zonder die kennis haal je veel minder rendement uit het verbeteren van de levensstijl.”

Slimmere gezondheidszorg

Het verzamelen van medische data met behulp van slimme apparaten die mensen zelf in huis hebben kan helpen bij het verbeteren van de levensstijl. “Zo breng je kennis uit verschillende domeinen samen om een compleet beeld van een patiënt te maken. Je kunt patiënten dan heel specifiek advies geven, waardoor je het proces persoonlijker maakt. Wanneer jij weet dat een patiënt een paar uur na het avondeten begint met snacken, kun je daar over praten. Of denk aan een stappenteller, die een arts laat zien hoeveel een patiënt beweegt.” Vanwege de huidige crisis worden er op dit moment veel investeringen gedaan in innovaties voor de gezondheidszorg. Pim is daar erg blij mee, en ziet kansen voor de toekomst. “Maar denk bij het maken van nieuwe technologie écht aan die kwetsbare groepen die het nodig hebben. Maak geen dingen voor mensen, maar mét mensen. Een van oorsprong westerse, hoogopgeleide achtergrond alleen is niet voldoende om de goede beslissingen over een ontwikkeltraject te nemen. Daar heb je ook inbreng van je doelgroep voor nodig.”

Pim Assendelft was onlangs te gast bij INNOVATE Meetup! Uitzending gemist? Bekijk ‘m dan hier terug.